Longitudinalna, jednokratna i sekvencijalna istraživanja

U blogu ćemo objasniti pojam, sadržaj i osnovne karakteristike longitudinalnih, jednokratnih ili studija poprečnog preseka i sekvencijalnih istraživanja. Objasnićemo njihov značaj, važnost razumevanje njihovih prednosti i mana, posebno kada i za koje istraživačke probleme i studije se mogu primenjivati. Veoma je važno razumeti prednosti i mane jednih i drugih istraživanja da bi se razumeli inputi (novac, istraživačiki napor, softveri, vremenski okvir, troškovi) i autputi (kvalitet dobijenih informacija, pouzdanost, relevantnost i validnost podataka).

Longitudinalna i jednokratna istraživanja čine veoma važanu kariku, odnosno „krišku luka“ u modelu istraživačke filozofije, promišljanja o prikupljanju i analizi podatak iz već nekoliko puta pominjanog modela Research Onion. Videti na: Filozofije istraživanja i istraživačke paradigme.

1. Definicije, karakteristike i sadržaj longitudinalnih, jednokratnih i sekvencijalnih istraživanja

Longitudinalna istraživanja se bave opservacijama u kojima se podacu prikupljaju više puta (u različitim vremenskim trenucima) i obično u dužem vremenskom periodu. Koriste se u svim naučnim i profesionalnim istraživanjima, posebno u medicinskim, psihološkim, sociološkim ali i u svim drugim oblastima istraživanja. Istraživanja se obično bave razvojnim i drugim problemima, promenama u ponašanju, emocijama, mislima i to na različitim nivoima od zemlje, regiona, organizacije, zajednice i grupe. Kao što možete da vidite ovde se prate promene koje se dešavaju tokom određenog vremenskog perioda, kojima istraživači pokušavaju da otkriju i utvrde korelacione veze između obično velikog broja promenljivih faktora. Jedna od najdužih longitudinalnih studija je, Harvardska studija o razvoju odraslih, koja više od 80 godina prikuplja podatke o fizičkom i mentalnom zdravlju grupe muškaraca iz Bostona. Pogledajte više na: Study of adult development (2022).

Jednokratna ili istraživanja poprečnog preseka prikupljaju podatke i obavljaju opservacije u jednom određenom trenutku. Ta istraživanja se koriste u razvojnoj psihologiji ali i u mnogim drugim oblastima kao što su društvene nauke, obrazovanje, studije organizacionih ponašanja i menadžmenta. To su najčešće deskriptivna  istraživanja koja se ne bave uzročno-posledičnim vezama ili relacijama. U vezi s tim, koriste se za donošenje zaključaka o mogućim vezama, prikupljanju preliminarnih podataka koja će poslužiti za dalja istraživanja i eksperimente.

Istraživanja poprečnog preseka obično se koriste za deskriptivna i analitička istraživanja. Deskriptivna ili opisna istraživanja prate i procenjuju koliko se često, široko ili ozbiljno dešavaju promene u određenoj demografskoj grupi, grupi s različitim socijalnim statusom, različitim obrazovanjem ili raličitoj poziciji u organizacionoj strukturi preduzeća. Analitička istraživanje preseka istražuju i bave se uzročno-posledičnim vezama između dva ili više zavisnih i nezavisnih faktora. Ta istraživanja, po pravilu,  uključuju različite modele analize i evaluacije različitih  činjenica i informacija u vezi sa istraživanjem koje se sprovodi. Osnovni nedostatak jeste da su to istraživanja koja se odnose na jedan period i veoma često izostaje uticaj cikličnih i kompleksnih promena koje dolaze iz okruženja. QuestionPro veb sajt (2022) navodi nekoliko efektnih i lepih primera istraživanja u oblasti maloprodaje, zdravstvene zaštite, psihologije i obrazovanja.

Tabela 1. Uporedna analiza jednokratnih i longitudinalnih istraživanja s primerima istraživanja

Sekvencijalna istraživanja koriste i kombinuju istraživanja poprečnog preseka i longitudinalna istraživanja. Primer ovog istraživanja je praćenje razvoja dece različitog uzrasta, od tri, pet i sedam godina, u dužem vremenskom periodu da bi se utvrdile karakteristike odrastanja i mogući uticaji. Ta vrsta istraživanja kombinuje i koristi prednosti obe prethodne metode istraživanja. Obezbeđuje veću fleksibilnot, prilagođavanje i promenu promenljivih za istraživanja koja se obavljaju u dužem vremenskom periodu.

1. Prednosti i nedostaci različitih tipova istraživanja

Veoma je važno da se identifikuju prednosti i nedostaci navedenih istraživanja u odnosu na problem, ishode i ciljeve istraživanja. Prednosti i nedostatke tih istraživanja možete videti u Tabeli 2, koja sledi.

Tabela 2. Prednosti i nedostaci longitudinalnih, jednokratnih i sekvencijalna istraživanja

 

Izvor: Prilagođeno i prošireno na osnovu, Research Involving Time-Spans, dostupno na: https://courses.lumenlearning.com/suny-lifespandevelopment/chapter/research-involving-time-spans/ [Pristupljeno: 12. maja 2022.]

Kao što možete da vidite svaki tip istraživanja ima neke specifičnosti, dobre strane uz istovremena ograničenja. Veoma je važno da shvatite vremensku dinamiku, resurse koje svako istraživanje traži i najvažnije da izaberete tip istraživanja koji je relevantan i validan za Vaš obrazovni nivo, te ciljeve, zadatke i eventualne probleme ili promene koje želite da utvrdite.

Zaključak

Izbor navedenih tipova istraživanja, koji je prevashodno određen kriterijumom vremenskog horizonta,  podrazumeva prethodno, rigorozno i temeljno pripremanje odgovora na pitanja koja se odnose na: filozofije istraživanja, pristupe u razvoju teorija, metodološke izbore, strategije istraživanja i tek onda se dolazi do racionalnog i odgovarajućeg izbor tipova istraživanja. Izbor između razmatranih tipova istraživanja treba da se zasniva na prednostima i manama svakog od njih, posebno vremenskom okviru, troškovima i očekivanim rezultatima. Kao što se može videti, studije poprečnog preseka se mogu uraditi brže i jednostavnije od longitudinalnih studija, zato su one prikladnije jer relativno lako identifikuju veze, realacije ili asocijacije između određenih promenjivih. Tek, nakon toga mogu se raditi longitudinalna istraživanje za proučavanje uzroka i posledica. Sekvencijalna istraživanja se koriste da pomire, otklone i obezbede najbolje rezltate u efektnoj kombinaciji tih istraživanja.

Reference:

1. Research Involving Time-Spans, dostupno na: https://courses.lumenlearning.com/suny-lifespandevelopment/chapter/research-involving-time-spans/ [Pristupljeno: 3. marta 2022.]
2. Research designe, dostupno na https://slideplayer.com/slide/12420957/ [Pristupljeno: 3. marta 2022.]
3. What is a Longitudinal Study?: Definition and Explanation, dostupno na: https://www.questionpro.com/blog/longitudinal-study/amp/ [Pristupljeno: 3. marta 2022.]
4. What is a cross-sectional study? – Definition with examples, dostupno na: https://www.questionpro.com/blog/cross-sectional-study/amp/ [Pristupljeno: 3. marta 2022.]
5. The Complete Guide to Mastering the 6 Most Critical Types of Research for Any Research Endeavor, dostupno na: https://resources.pollfish.com/survey-guides/mastering-the-6-most-critical-types-of-research-for-any-research-endeavor/ [Pristupljeno: 3 marta 2022.]
6. [4 Types] Of Research Design | Step By Step Pro Guide, dostupno na: https://scholarshipfellow.com/research-design-types-research-design/ [Pristupljeno: 3. marta 2022.]
7. Longitudinal Study | Definition, Approaches & Examples, dostupno na: https://www.scribbr.com/methodology/longitudinal-study/ [Pristupljeno: 3. marta 2022.]
8. Types of longitudinal studies, dostupno na: https://learning.closer.ac.uk/learning-modules/introduction/types-of-longitudinal-research/ [Pristupljeno: 10. maja 2022.]
9. Cross-sectional vs. longitudinal studies, dostupno na: https://www.iwh.on.ca/what-researchers-mean-by/cross-sectional-vs-longitudinal-studies#:~:text=A%20longitudinal%20study%2C%20like%20a,time%2C%20sometimes%20lasting%20many%20years [Pristupljeno: 10. maja 2022.]
10. How Does the Cross-Sectional Research Method Work?, dostupno na: https://www.verywellmind.com/what-is-a-cross-sectional-study-2794978 [Pristupljeno: 10. maja 2022.]